Intelligentie bij kinderen

Ouders zijn vaak nieuwsgierig naar het intelligentieniveau van hun kinderen. Ouders willen dan meestal weten hoe het kind zich ontwikkelt en wat de sterke en zwakke kanten zijn van hun kind. Maar wat is intelligentie eigenlijk en hoe kunnen we het begrijpen zonder de ingewikkelde wetenschappelijke termen? In dit artikel gaan we in op het intelligentieniveau bij kinderen.

Wat is intelligentie?

Intelligentie is een moeilijk begrip dat niet eenvoudig kan worden uitgelegd. Het verwijst naar de cognitieve capaciteiten van een kind, zoals denken, redeneren, problemen oplossen, visueel-ruimtelijk inzicht en het vermogen en de snelheid om kennis te op te nemen en te bewerken. Intelligentie wordt niet alleen gemeten door te kijken hoe een kind presteert op school, ook wordt gekeken naar het aanpassingsvermogen en hoe een kind zich ontwikkelt op het sociale vlak.

Het belang van herkennen en ondersteunen van intelligentie bij kinderen

Het herkennen en ondersteunen van intelligentie bij kinderen kan belangrijk zijn wanneer een kind bijvoorbeeld vastloopt op school of in het dagelijkse leven. Wanneer kinderen een hoge intelligentie hebben, dan hebben zij vaak behoefte aan meer uitdaging dan wat ze standaard op school krijgen. Zonder die uitdaging kunnen ze zich vervelen en juist minder hun best gaan doen waardoor ze lage cijfers behalen.

Wanneer kinderen een lagere intelligentie hebben in vergelijking met hun leeftijdsgenoten, hebben zij juist behoefte aan extra uitleg, opdrachten verdeeld in kleinere stappen en misschien wat minder huiswerk. Ook kinderen die de opdrachten op school te uitdagend vinden kunnen minder hun best gaan doen en storend gedrag laten zien thuis, of in de klas.

Door intelligentie van kinderen die vastlopen te erkennen en te ondersteunen, help je ze beter in hun vel te zitten en beter begrepen te worden vanuit de omgeving. Ook weet jij als ouder en de school beter wat je kind nodig heeft, zoals minder of juist extra leerstof en hoe je het best opdrachten en instructie kan geven aan je kind.

Verschillende intelligentie niveaus

De verschillende intelligentieniveaus kunnen het beste worden uitgelegd aan de hand van een normaalverdeling, zie bovenstaande afbeelding. Een normaalverdeling laat ons zien hoe intelligentie verdeeld is in de algemene bevolking. De hoogste punt van de curve – het blauw – vertegenwoordigt het gemiddelde en dus het meest voorkomende resultaat. Naarmate je verder van het midden af beweegt, naar links of naar rechts, dan komen de resultaten minder veel voor. Aan de uiteinden van de curve, zitten de mensen die extreem hoge of extreem lage scores behalen, wat dus heel weinig voorkomt in de algemene bevolking.

Mogelijk heeft deze uitleg nog meer vraagtekens opgeroepen, daarom zal ik het hieronder uitleggen aan de hand van intelligentieniveaus

Zeer lage intelligentie kind

Een kind heeft een zeer lage intelligentie wanneer het kind een intelligentiescore behaalt van 70 of lager. Ongeveer 2% van alle mensen en kinderen hebben een zeer laag intelligentieniveau. Het regulier onderwijs is voor kinderen met een zeer laag intelligentieniveau soms niet passend genoeg, omdat zij extra ondersteuning en aanpassingen nodig hebben die regulier onderwijs niet altijd kan aanbieden. Speciaal onderwijs kan deze extra ondersteuning en aanpassing vaak wel aanbieden. Ook bestaan er ZMLK-scholen. ZMLK staat voor Zeer Moeilijk Lerende Kinderen. Deze scholen zijn passend bij kinderen met een zeer laag IQ tussen de 20 en 55 of tussen de 55 en 70 wanneer er bijbehorende problematiek speelt.

Lage intelligentie kind

Wanneer een kind een intelligentiescore behaalt tussen de 70 en 80 dan kan gesproken worden van een laag intelligentieniveau. 6,7% van alle mensen en kinderen hebben een laag intelligentieniveau. Kinderen met een laag intelligentieniveau vinden de lesstof die wordt aangeboden op een school vaak moeilijk, waardoor deze vaak aangepast moet worden. Het is belangrijk om samen met een professional, ouders en school te kijken welk werk voldoende uitdagend is voor een kind en welk werk te moeilijk. Het is natuurlijk niet te bedoeling dat het kind op zijn tenen loopt in de klas en heel de dag door gefrustreerd is. Het duurt bijvoorbeeld vaak langer voor kinderen met een laag intelligentieniveau om nieuwe informatie in zich op te nemen en deze informatie te verwerken en te begrijpen.

Beneden gemiddelde intelligentie kind

Kinderen die een intelligentiescore behalen tussen de 80 en 90 hebben een intelligentie op beneden gemiddeld niveau. Ongeveer 16% van alle mensen en kinderen hebben een intelligentieniveau op beneden gemiddeld niveau. Sommige kinderen met een beneden gemiddeld intelligentie niveau kunnen uitdagingen ervaren op school, zoals het aanleren van nieuwe methoden en het zelfstandig oplossen van problemen. Dit vraagt soms om (kleine) aanpassingen in het onderwijs, zoals het geven van extra uitleg, het herhalen van instructies en het geven van enkelvoudige opdrachten. Het betekent zeker niet dat deze kinderen niet succesvol of gelukkig kunnen zijn in dagelijks leven en op school, sommige dingen nemen simpelweg meer tijd in beslag.

Gemiddelde intelligentie kind

Wanneer een kind een intelligentiescore behaalt tussen de 90 en 110 dan kan gesproken worden van een gemiddeld intelligentie niveau. Het gemiddelde gebied is het gebied waar de meeste kinderen en volwassenen onder vallen. Ongeveer 50% van alle mensen en kinderen vallen onder een gemiddeld niveau.

Boven gemiddelde intelligentie kind

Kinderen met een boven gemiddelde intelligentie behalen een intelligentiescore tussen de 110 en 120. Ongeveer 16% van alle mensen en kinderen hebben een boven gemiddelde intelligentie. Kinderen met een boven gemiddeld intelligentie niveau kunnen op hoger dan gemiddeld niveau problemen oplossen, logisch redeneren en het opnemen, begrijpen en verwerken van informatie. Wanneer een kind een hoog intelligentieniveau heeft kunnen (kleine) aanpassingen in het onderwijs helpend zijn. Bijvoorbeeld extra uitdaging in taken of deelname aan een plusklas.

Hoge intelligentie kind

Wanneer een kind een intelligentiescore behaalt tussen de 120 en 130 kan worden gesproken van een hoog intelligentieniveau. De term ‘begaafd niveau’ wordt hiervoor ook soms gebruikt. Kinderen met een hoog intelligentieniveau kunnen uitdagingen hebben in het regulier onderwijs. Het aangeboden werk kan mogelijk onvoldoende aansluiten bij het niveau waardoor deze kinderen zich kunnen vervelen en onvoldoende uitgedaagd worden. Vaak hebben deze kinderen hoge verwachtingen van zichzelf, wat kan leiden tot stress en angst. Kinderen kunnen een ‘het boeit me toch niet’ houding aannemen, waardoor ze juist gaan onderpresteren. Terwijl hier vaak faalangst aan ten grondslag ligt. Dit maakt dat een hoog intelligentieniveau soms moeilijk op te merken is voor de omgeving.

Kinderen met een hoog intelligentieniveau hebben dus ook aanpassingen nodig is het regulier onderwijs. Dit kan door het onderwijsprogramma aan te passen op de behoefte van het kind. Dit kan bijvoorbeeld door herhaling uit het lesprogramma eruit te halen en juist meer uitdagende materialen die moeilijker zijn toe te voegen.

Zeer hoge intelligentie kind

Wanneer een kind een intelligentiescore behaalt van 130 of hoger wordt gesproken van een zeer hoog intelligentieniveau. Ongeveer 2% van alle mensen en kinderen hebben een zeer hoog intelligentieniveau. De term hoogbegaafd of zeer begaafd wordt ook wel eens gebruikt bij een IQ-score van 130 of hoger. Echter heeft mijn voorkeur te spreken van een zeer hoog intelligentie niveau, omdat een intelligentie niveau van 130 of hoger niet hoeft te betekenen dat een kind ook hoogbegaafd is. Om van hoogbegaafdheid te spreken moet het kind ook voldoen aan andere criteria, zoals op meerdere vlakken een ontwikkelingsvoorsprong hebben en creativiteit . Daarentegen komen hoogbegaafden kinderen ook vaak lager uit op een intelligentietest doordat zij bijvoorbeeld veel spanning ervaren of vragen anders interpreteren.

Kinderen met een zeer hoog intelligentieniveau hebben vaak meer uitdaging in lesstof nodig dan op regulier onderwijs wordt geboden. Het is dus belangrijk om passend onderwijs aan te bieden zodat een kind voldoende uitdaging heeft. Er zijn verschillende scholen die onderwijs voor zeer hoog intelligente kinderen aanbieden.

Misvattingen over hoge en lage intelligentie

“Alle slimme kinderen blinken uit op school”. FOUT!

Sommige hoogbegaafde kinderen vinden school juist saai en presteren onder hun niveau omdat ze niet genoeg worden uitgedaagd. Het is alsof je een Formule 1-auto hebt, maar alleen in de bebouwde kom mag rijden. Frustrerend, toch?

“Hoog intelligente kinderen zijn in alles goed”. FOUT!

Een kind kan een rekenwonder zijn en al heel snel moeilijke boeken lezen en een groot taalbereik hebben. Maar tegelijkertijd kunnen kinderen bijvoorbeeld ook motorisch minder sterk zijn of moeite hebben met vrienden maken op school.

“Kinderen met een lagere intelligentie kunnen simpelweg niet leren”. FOUT!

Kinderen met een lage intelligentie kunnen en willen gewoon leren, maar doen dit op een ander tempo of op een andere manier. Het is alsof je een taart bakt – sommige recepten hebben gewoon meer tijd nodig in de oven.

“Kinderen met een lage intelligentie kunnen niet succesvol zijn in het leven”. FOUT!

Intelligentie staat niet vast en we weten nooit precies te zeggen hoe ‘slim’ een kind is. En daarbij, IQ is niet alles! Kinderen met een lagere intelligentie kunnen uitblinken in zoveel andere dingen – empathie, creativiteit, technische vaardigheden, noem maar op.

Kanttekeningen bij intelligentieniveau

Intelligentie is niet altijd een verklaring voor het gedrag

Belangrijk is om te vertellen dat intelligentie geen verklaring is voor hoe je kind zich gedraagt. Een kind staat altijd in verbinding met de omgeving en kan dus ook bijvoorbeeld spanning en stress meekrijgen vanuit de omgeving waardoor het niet zo goed lukt te functioneren op school. Ook bijvoorbeeld de band die je kind heeft met de leerkracht, of het sociaal contact met andere kinderen in de klas, kan bepalen of je kind goed functioneert op school of niet. Intelligentie is dus niet leidend voor het gedrag en er dient altijd naar andere redenen gekeken te worden waarom je kind ‘doet zoals het doet’.

Veranderlijkheid van intelligentie

Intelligentie staat niet vast en is continue in beweging en is daarom ook maar voor korte duur geldig. Het kan dus zo zijn dat wanneer je een intelligentietest afneemt bij je kind van 8 jaar oud, en vervolgens na 3 jaar nog een keer, dat er een geheel andere score uitkomt. Het geeft dus ook niet altijd een duidelijk beeld voor de toekomst. Intelligentie wordt pas stabiel rond het 12e levensjaar.

Intelligentie is geen voorspeller voor schoolniveau middelbare school

Het intelligentieniveau is één van de vele factoren die bepalen welke schoolniveau op de middelbare school passend is voor voor je kind. Hoewel een hoog intelligentieniveau vaak wordt geassocieerd met een hoge schoolniveau, dit zit zeker niet de enige voorspeller. Motivatie, werkhouding en sociaal-emotionele factoren zijn ook van belang voor het bepalen van een passend schoolniveau. Een kind kan zeer intelligent zijn, maar zonder de motivatie of de inzet om te studeren en huiswerk te maken kan een kind een hoog schoolniveau niet aan. Terwijl iemand met een gemiddeld intelligentieniveau met goede motivatie en inzet dit wel prima kan.