Paniekaanvallen bij kinderen: kenmerken, oorzaken en praktische tips

paniekaanval kind

Paniekaanvallen kunnen zowel voor kinderen, pubers en ouders een verwarrende en angstaanjagende ervaring zijn. Het is belangrijk dat ouders en leerkrachten paniekaanvallen begrijpen om de juiste ondersteuning te bieden. Ook is het voor kinderen en pubers belangrijk om te weten wat ze kunnen doen als zij een paniekaanval hebben. In dit artikel zullen we de kenmerken, oorzaken en manieren om met paniekaanvallen om te gaan bespreken, evenals enkele handige tips voor ouders en kinderen.

Wat is een paniekaanval?

Een paniekaanval wordt vaak getriggerd door een bepaalde situatie waarin een kind een hoge mate van stress ervaart, maar kan ook zonder aanleiding opkomen. Een paniekaanval gaat vaak gepaard met verschillende lichamelijke en emotionele kenmerken. Hoewel ze bij volwassenen voorkomen, kunnen ze ook optreden bij kinderen en pubers. Het begrijpen van deze paniek aanvallen is belangrijk voor zowel het kind als de omgeving, zodat het kind de juiste ondersteuning kan krijgen vanuit zijn omgeving.

Kenmerken van paniekaanvallen bij kinderen

Paniekaanvallen bij kinderen kunnen zich uiten op verschillende symptomen. Lichamelijke kenmerken kunnen zijn: een snelle hartslag, kortademigheid (hyperventileren), duizeligheid, trillen, rood worden en zweten. Emotionele kenmerken kunnen zijn: het ervaren van intense angst, gevoelens van verlies van controle en angst voor de dood of voor flauw vallen.

Daarnaast kunnen kinderen gedragsmatige kenmerken vertonen, zoals het vermijden van bepaalde situaties of plekken. Het vermijden van situaties gebeurt vaak omdat het kind bang is dat er een paniekaanval zou kunnen optreden in een bepaalde situatie, waardoor ze deze liever uit de weg gaan. Het nadeel hiervan is dat het kind niet ervaart dat het kind ook naar een bepaalde plek kan gaan, zonder dat hij een paniek aanval krijgt. Succes ervaringen, bijvoorbeeld het ervaren dat je geen paniekaanval krijgt in een spannende situatie, zijn een belangrijk onderdeel bij een behandeling voor paniekaanvallen.

Oorzaken van paniekaanvallen bij kinderen

Wat er voor zorgt dat een kind of puber een paniekaanval krijgt is niet altijd duidelijk. De oorzaken van paniekaanvallen bij kinderen en pubers kunnen complex zijn en variëren van genetische aanleg tot factoren vanuit de omgeving. Er zijn verschillende factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van paniekaanvallen, zoals:

  • Stressvolle gebeurtenissen zoals schoolproblemen, prestatiedruk of pesten.
  • Traumatische ervaringen, zoals het meemaken van een ongeluk.
  • Veranderingen in de omgeving, zoals verhuizen of van school veranderen.
  • Biologische factoren, zoals hormonale veranderingen tijdens de puberteit.
  • Een genetische aanleg voor angststoornissen.

Hoe paniekaanvallen te herkennen bij pubers

Pubers kunnen paniekaanvallen op verschillende manieren ervaren en uiten. Veranderingen in gedrag, zoals prikkelbaarheid, het terugtrekken of vermijding van sociale activiteiten, kunnen wijzen op paniekaanvallen. Slaapproblemen kunnen ook voorkomen, waaronder moeite met inslapen of nachtmerries. Daarnaast kunnen paniekaanvallen invloed hebben op de schoolprestaties van pubers, waardoor ze moeite hebben zich te concentreren.

Wanneer professionele hulp zoeken

Hoewel paniekaanvallen op zichzelf niet schadelijk zijn, kunnen ze wel een negatieve impact hebben op het dagelijks functioneren van een kind of puber. Als paniekaanvallen veel voorkomen, ernstig zijn of lang aanhouden, is het raadzaam om professionele hulp te zoeken. Een kinderpsycholoog of therapeut kan helpen bij het aanpakken van de onderliggende oorzaken en het aanleren van strategieën hoe om te gaan met paniekaanvallen.

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief 📪

Maandelijkse schrijven wij een stukje voor in je mailbox met actualiteiten, onze nieuwste artikelen & de leuke tips van producten die wij zijn tegengekomen.

    Tips voor ouders en verzorgers

    Als ouder of verzorger kun je verschillende dingen doen om je kind te ondersteunen bij het omgaan met paniekaanvallen. Zorg voor een veilige en ondersteunende omgeving waarin je kind zich begrepen voelt. Maak gebruik van ondersteuningsnetwerken, zoals familie, vrienden of schoolpersoneel, die kunnen helpen bij het bieden van steun en begeleiding. Vergeet ook niet om voor jezelf te zorgen, zodat je de nodige energie en veerkracht hebt om je kind te ondersteunen.

    Hoe je als ouder moet reageren op paniekaanvallen

    Als ouder of verzorger is het belangrijk om kalm en rustig te blijven wanneer je kind een paniekaanval heeft. Moedig je kind aan te praten over de paniekaanvallen, zodat je kind zich veilig voelt om zijn of haar gevoelens te delen.

    Ontspanningstechnieken

    Het aanleren van ontspanningstechnieken, zoals ademhalingsoefeningen en spierontspanningsoefeningen kunnen helpen om paniekaanvallen de verminderen. Het is belangrijk dit met je kind regelmatig te oefenen, bijvoorbeeld voor het slapen gaan, zodat het kind weet hoe hij of zij een de oefening kan toepassen in situaties waarin het kind zich angstig voelt. Het is echt even oefenen voordat het goed werkt, dus de kans is groot dat het je kind nog niet lukt deze zelfstandig toe te passen wanneer hij of zij een paniekaanval heeft. Doe het daarom samen op spannende momenten.

    Er zijn verschillende Apps beschikbaar, Gifjes op Whatsapp en filmpjes op Youtube met daarin verschillende ademhalingsoefeningen en spierontspanningsoefeningen. Wat voor het ene kind fijn is, hoeft niet zo voor het andere kind te zijn. Test daarom verschillende oefeningen uit om te ontdekken welke het best bij jouw kind past. Hieronder wordt een voorbeeld gegeven van een ademhalingsoefening en een spierontspanningsoefening. Deze kan je voorlezen aan je kind bij het oefenen van de oefening.

    3 tellen ademhalingsoefening

    1. Beginpositie: Ga comfortabel zitten met een rechte rug, of lig plat op een matje of bed. Sluit je ogen als je dat fijn vindt of kijk naar een vast punt in de kamer. Leg zo nodig een hand op je buik om de beweging van je ademhaling te voelen.
    2. Inademen: Adem in door je neus terwijl je langzaam tot 3 telt. Probeer diep in je buik te ademen, zodat deze uitzet. (1, 2, 3…)
    3. Vasthouden: Houd je adem 3 tellen vast (1,2,3…)
    4. Uitademen: Adem uit door je mond terwijl je opnieuw tot 3 telt. (1, 2, 3…)
    5. Herhaal: Ga door met deze ademhaling, waarbij je elke inademing, het vasthouden en uitademing drie seconden laat duren. Doe dit voor meerdere minuten, of tot je je rustiger voelt

    Spierontspanningsoefening: De magische ballon

    Stel je eens voor dat je in een kleurrijke kamer bent met een grote, magische ballon. Deze ballon heeft een speciale kracht om je te helpen ontspannen.

    1. Opblazen van de ballon: Sluit je ogen en adem diep in door je neus. Terwijl je dit doet, stel je voor dat de magische ballon groter en groter wordt. Voel hoe je buik opzwelt als een ballon.
    2. De ballon leeg laten lopen: Adem nu uit door je mond en stel je voor dat de ballon kleiner wordt en dat alle lucht eruit gaat. Voel hoe je buik weer naar beneden gaat.
    3. Handen strak vasthouden: Stel je nu voor dat je de ballon stevig in je handen houdt. Knijp je handen heel strak dicht, alsof je de ballon vasthoudt en hem niet wilt laten gaan. Voel de spanning in je handen en armen en hou deze 5 seconden vast (1,2,3,4,5…)
    4. Handen loslaten: Laat nu de ballon los en laat je handen en vingers helemaal ontspannen. Voel hoe ze zwaar en rustig worden.
    5. Voeten spannen: Stel je voor dat je met je voeten de ballon op de grond probeert te houden. Druk je voeten stevig op de grond. Voel de spanning in je voeten en benen en hou dit 5 seconden vol (1,2,3,4,5…).
    6. Voeten ontspannen: Laat de ballon nu los met je voeten en laat ze helemaal ontspannen. Voel hoe je voeten en benen rustig en zwaar worden.
    7. Gezicht spannen: Stel je voor dat je de ballon met je mond probeert op te blazen. Knijp je ogen dicht, blaas lucht in je wangen op en span alle spieren in je gezicht. Hou dit 5 seconden vol (1,2,3,4,5…)
    8. Gezicht ontspannen: Laat nu alle lucht uit de ballon en ontspan je gezicht. Voel hoe je gezichtsspieren zacht en rustig worden.

    “De magische ballon drijft nu weg, en je voelt je helemaal kalm en ontspannen. Je lichaam voelt zwaar en vredig. Elke keer dat je deze oefening doet, zal je magische ballon je helpen om je nog meer ontspannen te voelen.”

    Afleiden

    Bij een paniekaanval is een kind vaak erg gefocust op lichamelijke kenmerken, bijvoorbeeld: hartkloppingen, trillen en blozen. Alles wat je aandacht geeft groeit. Dit betekend dat hoe meer het kind zich focust op de lichamelijke kenmerken, hoe meer het kind bewust raakt deze kenmerken, wat vervolgens de paniekaanval versterkt. Daarom werkt het goed om de aandacht van het kind af te leiden. Hierdoor wordt de intensiteit van de paniekaanval verminderd. Ook pubers kunnen deze techniek toepassen op momenten dat ze zich angstig voelen.

    Afleidtechnieken voor kinderen

    • Ga een gesprekje aan met je kind over een onderwerp die hij of zij interessant vindt
    • Speel samen handjeklap
    • Zing een liedje
    • Bellenblazen
    • Speel het spel: ik zie, ik zie, wat jij niet ziet
    • Tel tot 100 , bij oudere kinderen
    • Een rekentafel opnoemen, bij oudere kinderen

    Afleidtechnieken voor pubers

    • Tellen: Begin bij 100 en tel achteruit in stappen van drie.
    • Houd een voorwerp vast, zoals een stressbal, en focus op het gevoel ervan in je hand. Of probeer je handen te wassen met koud water.
    • Herhaal een kalmerende zin of woord in je hoofd, zoals “Ik ben veilig” of “Dit zal voorbijgaan”.
    • Zing je favoriete nummer (in je hoofd) of vertaal je favoriete songtekst van het Engels naar het Nederlands of andersom.
    • Zoek naar voorwerpen in de ruimte in een bepaalde kleur. Zoek bijvoorbeeld 4 rode voorwerpen.

    Vermijd het vermijden

    Hoewel het verleidelijk kan zijn situaties te vermijden die paniek veroorzaken, kan dit op de lange termijn leiden tot meer angst. Moedig je kind aan om geleidelijk aan de situaties op te zoeken waarin je kind een paniekaanval krijgt. Op deze manier kan het kind succeservaringen opdoen in het omgaan met angst. Vertel aan je kind dat niemand voor lange tijd bang kan blijven. Als je maar lang genoeg volhoudt, de angst vanzelf weer afneemt. Je kind went aan de situatie die hem of haar zo bang maakt of waardoor ze zich rot voelen. De volgende keer dat ze in die situatie zitten, zal dit gevoel eerder verdwijnen. De keer daarop gaat het nog wat sneller, totdat de angst helemaal verdwijnt.

    Conclusie

    Paniekaanvallen zijn intensieve ervaringen die kinderen, pubers en ouders kunnen overweldigen. Ze kunnen worden geactiveerd door specifieke situaties of kunnen zomaar ontstaan, en vertonen zowel fysieke als emotionele kenmerken. Terwijl de oorzaken variëren, kunnen stressvolle gebeurtenissen, traumatische ervaringen en genetische factoren bijdragen aan het ontwikkelen van paniekaanvallen. Pubers hebben soms veranderende gedragspatronen, zoals slaapproblemen en verminderde schoolprestaties, als gevolg van paniekaanvallen. Professionele hulp kan nuttig zijn als de aanvallen vaak voorkomen of intens zijn. Ouders kunnen hun kinderen ondersteunen door een veilige omgeving te bieden, er samen over te praten, en samen met hun kinderen ontspanningstechnieken en afleidingstactieken te oefenen. Ten slotte is het vermijden van angstige situaties niet altijd de beste oplossing, omdat confrontatie met de angst vaak helpt bij het verminderen van de angst op de lange termijn.

    Veelgestelde vragen

    Deel je ervaring!

    Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

    Scroll naar boven