Autisme bij meisjes: waarom het vaak gemist wordt

Autisme wordt vaak gezien als iets dat vooral bij jongens voorkomt. Toch komt autisme net zo goed voor bij meisjes. Alleen: het uit zich vaak anders. Meisjes zijn vaak beter in het verbergen van hun problemen, bijvoorbeeld door sociaal gedrag van anderen na te doen. Hierdoor worden de signalen minder snel herkend. Ze krijgen vaker een verkeerde diagnose, zoals een angststoornis of depressie.

Een late of onjuiste diagnose kan grote gevolgen hebben. Denk aan problemen op school, in het gezin en een laag zelfbeeld. In dit artikel leggen we uit hoe autisme bij meisjes eruitziet, wat de risico’s zijn van een gemiste diagnose, welke signalen je kunt herkennen, en hoe je als ouder, leerkracht of hulpverlener kunt ondersteunen.

Waarom wordt autisme bij meisjes minder snel herkend?

1. Minder zichtbare gedragingen

Meisjes met autisme vertonen vaak minder stereotype gedragingen, zoals herhaaldelijk bewegen of fixatie op specifieke onderwerpen. Hun gedrag is subtieler, waardoor het minder snel opvalt.

2. Sterker sociaal aanpassingsvermogen

Veel meisjes kunnen goed sociaal gedrag nadoen. Ze kopiëren hoe anderen praten of doen, zonder dat ze dit van binnen echt begrijpen. Dit wordt ook wel ‘masking’ genoemd: het kind draagt als het ware een sociaal masker.

3. Interne problemen

Waar jongens vaker externaliserend gedrag laten zien (zoals druk of opvallend gedrag), uiten meisjes hun problemen vaker intern. Ze voelen zich angstig, somber of raken overprikkeld, maar laten dit niet altijd duidelijk merken.

4. Gedrag verschilt per omgeving

Veel meisjes met autisme passen zich op school aan en vallen daar niet op. Thuis komt de spanning er dan uit in boosheid, overprikkeling of terugtrekgedrag. Dit verschil maakt het lastig om de juiste conclusie te trekken.

De verschillen tussen meisjes en jongens met autisme

Meisjes met autisme vertonen vaak minder de typische kenmerken dan de kenmerken die bij jongens vaak voorkomen. Bijvoorbeeld: meisjes zijn over het algemeen beter in het nadoen van sociale gedragingen en interesses van hun leeftijdsgenoten, waardoor het lijkt alsof ze geen autisme hebben. Dit wordt ook wel ‘masking’ genoemd, dat betekent dat het kind eigenlijk een ‘masker’ draagt, waardoor het voor de omgeving minder opvalt dat sociale situaties lastig zijn. Dit kan voor veel stress zorgen, waardoor een meisje angstig en overweldigd kan raken. Daarnaast hebben meisjes vaak meer internaliserende kenmerken. Internaliserende kenmerken is gedrag dat zich voornamelijk richt op interne emoties en gevoelens. Ze kunnen moeite hebben met het omgaan met emoties en meer teruggetrokken zijn. Vaker worden dan bij meisjes signalen van angst en depressie gezien. Doordat de problemen dan intern zijn, wordt het minder opgemerkt door de omgeving, zoals thuis en in de klas.

Typische signalen bij meisjes met autisme

Wat zijn nou typische kenmerken die bij meisjes/vrouwen met autisme horen? We hebben ze voor je op een rij gezet.

Sociale ontwikkeling en emotieregulatie

• Moeite hebben met het nemen van afscheid bij het weggaan van een ouder wanneer ze nog klein zijn. Ze klampen zich vaak sterk vast en zijn moeilijk te troosten of los te maken op zo’n moment.
• Moeite hebben met het begrijpen van sociale signalen, zoals gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal. Bijvoorbeeld: wanneer jij laat zien dat je boos bent, wordt er toch lachend gereageerd.
• Té terughoudend of juist té vrij in contact met andere kinderen. Zelfs wanneer er grenzen worden aangegeven door kinderen of volwassenen, houden ze zich hier niet aan.
• Moeilijk te troosten bij verdriet of willen niet getroost worden. Vaak lukt het kinderen om hun emoties te reguleren via contact met een ouder, bijvoorbeeld de moeder. Bij kinderen met autisme verloopt dit contact soms moeizamer, waardoor het langer duurt voordat ze getroost zijn.
• Moeite hebben met oogcontact maken, of wisselend oogcontact laten zien.
• Doen andere kinderen na, cijferen zichzelf weg of zijn juist erg bepalend in spel.
• Moeite met het vertellen hoe ze zich voelen en met het omgaan met emoties. Zelfs wanneer je zeker weet dat ze zich verdrietig voelen, kunnen ze dit moeilijk onder woorden brengen.
• Moeite met het vertellen hoe ze zich voelen en met het omgaan met emoties. Zelfs wanneer je zeker weet dat ze zich verdrietig voelen, kunnen ze dit moeilijk onder woorden brengen.
• Een vertraagde of juist opvallend snelle spraakontwikkeling.

Hoe zit dat met spel en vaste routines

• Moeite met zelfstandig spelen
• Hebben anderen nodig om tot spel te komen.
• Veel herhalend fantasiespel
• Beperkte interesses en obsessieve gedragingen, bijvoorbeeld het herhalen van routines of zich bezighouden met één onderwerp.

Hoe merk je dat bij zintuigelijke prikkels

• Overgevoeligheid voor zintuiglijke prikkels zoals geluid, licht, geur, smaak, temperatuur en aanrakingen
• Jongere meisjes zoeken naar prikkels door te onderwerpen te voelen, likken of ruiken.
• Afsluiten of erg druk worden in drukke en prikkelrijke situaties, zoals op de kermins, familiefeestjes of in de supermarkt.

Het begrijpen van de kenmerken van autisme bij meisjes

Het is belangrijk om de kenmerken van autisme bij meisjes op tijd te herkennen en hulp te zoeken. Ouders en leraren kunnen bijvoorbeeld letten op teruggetrokken gedrag, ongewone interesses of moeite met sociale situaties. Het is ook belangrijk om te beseffen dat meisjes met autisme zich vaak anders presenteren dan jongens en dat kenmerken soms minder duidelijk zijn.

Daarnaast kunnen meisjes zich thuis anders gedragen dan op school. Op school kunnen meisjes bijvoorbeeld meegaand zijn en weinig opvallend zijn, terwijl ze thuis kunnen ontladen door bijvoorbeeld druk of boos gedrag. In vele gevallen wordt gezien dat bij meisjes de problemen vooral opvallend zijn in nieuwe situaties, levensveranderingen (zoals een verhuizing of de overgang naar de middelbare school), of wanneer het kind niet ondersteund wordt in sociale communicatie.

Wat zijn de risicos bij meisjes met autisme

Er zijn een aantal risico factoren bij meisjes met autisme. Met risicofactoren worden factoren bedoeld die de kans groter maken dat een meisje last kan hebben van de kenmerken passend bij autisme. Hieronder staan een aantal risicofactoren op een rijtje.

1. Een diagnose pas op latere leeftijd krijgen

Uit onderzoek blijkt dat meisjes later worden gediagnosticeerd met autisme dan jongens. Dit komt omdat meisjes vaak beter zijn in het maskeren van hun kenmerken en zich beter kunnen aanpassen aan sociale situaties. Bovendien zijn veel diagnostische instrumenten ontworpen om autisme bij jongens te onderzoeken en niet specifiek afgestemd op meisjes. Hierdoor worden meisjes vaak verkeerd gediagnosticeerd of helemaal niet gediagnosticeerd.

2. Comorbiditeit met andere stoornissen

Meisjes met autisme hebben vaak comorbiditeit met andere stoornissen. Comorbiditeit betekent dat de stoornis vaak samen voorkomt met een andere stoornis zoals een angststoornis, depressie of eetstoornis. Dit kan het diagnosticeren van autisme bij meisjes moeilijker maken, omdat de kenmerken van de comorbide stoornissen de kenmerken van autisme kunnen maskeren of overlappen.

3. Kan moeilijk omgaan met sociale druk

Meisjes worden vaak blootgesteld aan sociale druk om te voldoen aan de verwachtingen van de maatschappij over hoe meisjes zich moeten gedragen. Dit kan ertoe leiden dat meisjes met autisme zich nog meer isoleren en zich anders voelen dan hun leeftijdsgenoten. Het kan ook leiden tot gevoelens van angst en depressie, waardoor het moeilijker wordt om de symptomen van autisme te herkennen.

4. Verschillen in communicatie en sociale vaardigheden

Meisjes met autisme hebben vaak andere communicatie- en sociale vaardigheden dan jongens met autisme. Ze hebben bijvoorbeeld meer interesse in sociale interacties en zijn meer geneigd om vrienden te willen maken, maar ze hebben moeite om verbinding te maken en zich aan te passen aan de sociale normen van hun leeftijdsgenoten.

5. Veranderingen in de puberteit

Meisjes met autisme kunnen moeite hebben met de veranderingen die gepaard gaan met de puberteit. Ze kunnen moeite hebben met het begrijpen van de veranderingen in hun lichaam en emoties en kunnen angstig en depressief worden. Dit kan ervoor zorgen dat een meisje in deze periode meer last heeft van de kenmerken passend bij autisme.

Ondersteuning vanuit familie en omgeving

Familie en vrienden kunnen een belangrijke rol spelen bij het ondersteunen van meisjes met autisme. Het is belangrijk om open te zijn over de diagnose en om te werken aan het begrijpen van de unieke behoeften en uitdagingen van het meisje. Dit kan betekenen dat er thuis aanpassingen moeten worden gemaakt en dat er extra ondersteuning nodig is om haar te helpen bij het navigeren door de wereld. Het is belangrijk om een omgeving te creëren waarin meisjes met autisme zich veilig en geaccepteerd voelen en waarin hun behoeften en sterke punten worden erkend.

Conclusie

Autisme bij meisjes is minder zichtbaar, met net zo aanwezig. Hierdoor worden meisjes met autisme worden vaak ondergediagnosticeerd of verkeerd gediagnostiseerd, waardoor het moeilijk is een passende behandeling te vinden. Het begrijpen van de unieke kenmerken, uitdagingen en behoeften van meisjes met autisme is belangrijk om hen de juiste ondersteuning en zorg te kunnen bieden.

Veelgestelde vragen

Referenties

• Angell et al., (2021). Sex Differences in Co-occurring Conditions Among Autistic Children and Youth in Florida: A Retrospective Cohort Study. SpringerLink.
• Buruma, Boeve-van Sleeuwen & Blijd-Hoogewys. (2023) Meisjes met een subtieler autismebeeld; casusbeschrijvingen. Tijdschr. Psychiatrie.
• Cola et al., (2022) Friend matters: sex differences in social language during autism diagnostic interviews. SpringerLink. 
• Fusar-Poli et al., (2022). Missed diagnoses and misdiagnoses of adults with autism spectrum disorder. SpringerLink.
• Lockwood Estrin et al., (2021). Barriers to Autism Spectrum Disorder Diagnosis for Young Women and Girls: a systematic Review. SpringerLink
• National Autistic Society (n.d.). Autistic women and Girls.
• Rynkiewicz et al., (2016) An investigation of the ‘female camouflage effect’ in autism using a computerized ADOS-2 and a test of sex/gender differences. SpringerLink. 
• Whitlock et al., (2020). Recognition of Girls on the Autism Spectrum by Primary School Educators: An Experimental Study. Insar.